Jak sprawdzić autentyczność sztabek i monet?

2017-01-12

Co raz częściej słyszy się o podrabianych sztabkach i monetach, które znajdują się w obiegu na polskim rynku. Od kilku dekad można było natrafić na podrabianą 20 dolarówkę albo carskie rublówki tzw. „świnki”, które w zależności od chytrości fałszerza zawierać mogły mniejszą zawartość złota lub mogły być podróbkami z np. pozłacanego srebra. Te ostatnie dość łatwo było „wyłapać” poprzez sprawdzenie masy i wymiarów. Istnieją jeszcze falsyfikaty które zawierają tę samą zawartość złota (90% w przypadku starych dolarów, marek i rubli) a fałszerze zarabiali tylko na dodanej wartości kolekcjonerskiej (tzw. agio lub premia). Niektóre z nich można rozpoznać od razu po wzięciu w dłoń, niektóre trzeba przez chwilę poobserwować przy 10x powiększeniu. Dokładność odwzorowania falsyfikatu zależy od użytego stopu metalu , techniki produkcji, zdolności i doświadczenia fałszerzy

Monety i sztabki inwestycyjne posiadają parametry, takie jak masa, grubość, wymiary, próba metalu - informacje, które każdy w zasadzie producent podaje do wiadomości ogólnej i które są łatwo mierzalne za pomocą wagi i suwmiarki lub linijki menniczej.

Obecnie większość oferowanych złotych i srebrnych sztabek, oraz część monet trafia w ręce klientów w opakowaniach typu CertiCard lub w folii z certyfikatem. Takie opakowania są estetyczne, pełnią funkcje ochronną ale też mają zasadniczy minus – weryfikacja zawartości jest bardzo utrudniona. Ten fakt coraz chętniej wykorzystują fałszerze tworząc kopie sztabek wraz z opakowaniami. Nie pomagają również opinie „znawców” którzy na forach uspokajają, że np. „tylko sztabki od 100g w górę się podrabia bo mniejszych się nie opłaca” – otóż prawda jest przykra ale opłaca się podrabiać i sztabki 1, 2g i srebrne monety uncjowe.

Srebrna Panda 1oz. 2010 - Z lewej moneta fałszywa, z prawej oryginalna. Źródło: http://www.pandacollector.com/rogue.html#2010silver1

Sztabki z zabezpieczeniem Kinegram z mennicy Heraeus, po lewej falsyfikat po prawej oryginalny produkt. Źródło: http://www.aurotest.de/counterfeit_gold.htm

W kwestii zabezpieczeń sztabek firma PAMP wyprzedza konkurencję pomysłowością. System nazywa się VERISCAN i polega on na tym, że wszystkie sztabki opuszczające fabrykę są dokładnie skanowane a zdjęcia te są przechowywane w bazie PAMP. Pozornie wszystkie bite sztabki są jednakowe, jednak na powierzchni znajdują się mikropory i inne elementy charakterystyczne, które posłużyły do stworzenia makroskopowych obrazów topograficznych każdej sztabki. Za pomocą oprogramowania PC bądź aplikacji mobilnej można zweryfikować czy dana sztabka jest oryginalna (więcej na ten temat można zaleźć przy każdym opisie sztabki PAMP np.: tutaj )

Jak sprawdzić czy MONETA LUB SZTABKA BEZ OPAKOWANIA jest oryginalna (należy łączyć kilka metod):

1- Sprawdzenie wymiarów i masy. Za pomocą wagi i suwmiarki lub linijki menniczej możemy sprawdzić wymiary – powinny być identyczne jak te podane na stronie producenta.

2- Pomiar gęstości . Badanie wymaga gęstościomierza lub piknometru – proste i skuteczne gęstościomierze można zrobić samemu w domu (szukaj u nas w kolejnych artykułach)

W zależności od badanego przedmiotu powinny wyjść następujące wyniki:

3- USG - badania ultradźwiękowe, które wykorzystują zjawiska rozchodzenia się fali o częstotliwości ultradźwiękowej. W pierwszej kolejności należy zmierzyć badaną monetę lub sztabkę w konkretnym miejscu za pomocą śruby mikrometrycznej a następnie badać to miejsce za pomocą ultradźwięków – wyniki pomiaru grubości powinny być takie same. Jeśli w badaniu USG wyjdzie, znacząca różnica mogliśmy natrafić na np. rdzeń wykonany z innego metalu. (do podrabiania złotych sztabek często używa się rdzeni wolframowych, ewentualnie miesza się czyste złoto ze sproszkowanym wolframem)

źródło: http://www.olympus-ims.com/pl/applications/ut-testing-gold-bars/

Pomiar prędkości rozchodzenia się fali ultradźwiękowej pozawala ustalić z jakiego metalu wykonany jest przedmiot - tabela poniżej:

Przy monetach i sztabkach bez opakowań sprawdzi się grubościomierz ultradźwiękowy np. podobny jak do testowania grubości lakieru. Trzeba wziąć pod uwagę dane techniczne urządzenia (jakie najcieńsze i najgrubsze rzeczy jest w stanie zmierzyć i w jakich zakresach prędkości bada rozchodzenie się fali).

4- Badanie na „słuch”. Dotyczy głownie monet, które uderzone o powierzchnię wydają charakterystyczny, dźwięczny pogłos. Dźwięk fałszywki z np. wolframowym rdzeniem będzie płaski lub nie będzie go w ogóle. Pomocne przy badaniach dźwięku będą specjalne aplikacje na smartfony lub urządzenia np. The Ringer, producenta znanych linijek menniczych Fisch.

Jak sprawdzić czy MONETA LUB SZTABKA W OPAKOWANIU jest oryginalna?

1- Sprawdzajmy wygląd monety i sztabki - należy sprawdzić czy sztabka/moneta wygląda tak samo jak ta na stronie producenta, czy nie różni się szczegółami, barwą lub opakowaniem.

2- Pomiar wagą magnetyczną. Metoda szybka i skuteczna i jako jedyna pozwala badać zapakowane w blistry typu CertiCard monety i sztabki. Badanie opiera się na właściwościach magnetycznych metali. Złoto i srebro są diamagnetykami – odpychają się od magnesu, typowe podróbki zawierające wolfram, tantal czy molibden są paramagnetykami – są bardzo lekko przyciągane przez magnes. Zależności te pozwalają na szybką i nieniszczącą weryfikację. Skuteczną wagę magnetyczną można zrobić samemu zrobić samemu w domu (szukaj u nas w kolejnych artykułach)

Złoto i srebro to towary notowane, a ich cena jest uwarunkowana ceną giełdową. Należy zatem zachować zdrowy rozsądek i pamiętać, iż przypadku szlachetnych metali inwestycyjnych okazje cenowe w zasadzie nie istnieją - nie kupimy sztabki czy monety za połowę ceny. Takich zakupów należy dokonywać w pewnych, sprawdzonych miejscach, gdzie pracują kompetentni specjaliści z odpowiednim doświadczeniem.