Najlepsze metody pielęgnacji, konserwacji i czyszczenia kolekcjonerskich monet

Kolekcjonowanie monet to nie tylko pasja, ale też inwestycja – najdroższa moneta świata, czyli Double Eagle z 1933 roku została sprzedana kilka lat temu za rekordowe 18 900 000 dolarów. Choć nie wszystkie monety osiągają tak zawrotną wartość, numizmatyka to bez wątpienia jedna z najbardziej ekscytujących pasji. Na ostateczną cenę monety wpływa zarówno jej unikalność, jak i stan, dlatego warto wiedzieć, jak pielęgnować i czyścić monety kolekcjonerskie, by zachować je w jak najlepszej kondycji.

Co trzeba wiedzieć przed czyszczeniem monet?

Monety są podatne na uszkodzenia mechaniczne oraz wrażliwe na czynniki atmosferyczne i niektóre substancje chemiczne, o czym trzeba wiedzieć przed rozpoczęciem czyszczenia. Każdą monetę należy czyścić ostrożnie, by nie obniżyć jej wartości kolekcjonerskiej. Odpowiednią metodę trzeba dobrać do rodzaju metalu, szlachetnego, z jakiego jest wykonana moneta. 

Metody, które odradzamy:

• stosowanie agresywnych metod chemicznych,
• używanie ostrych szczoteczek,
• polerowanie monet kolekcjonerskich,
• usuwanie patyny,
• stosowanie „domowych sposobów” polecanych do pielęgnacji zwykłych monet, np. czyszczenie za pomocą coca-coli czy pasty do zębów,
• używanie wody z kranu do czyszczenia złotych i srebrnych monet kolekcjonerskich – może ona zawierać minerały, które pozostawią osad lub wejdą w reakcję z metalem, dlatego lepszym rozwiązaniem jest woda destylowana,
• stosowanie tzw. wody królewskiej (mieszaniny kwasu solnego i azotowego), która może rozpuścić złoto i platynę.

Takie praktyki mogą trwale uszkodzić numizmaty i obniżyć ich wartość. Jeśli nie wiesz, jak wyczyścić monetę kolekcjonerską lub boisz się podjąć tej czynności, przyjdź do jednego z naszych oddziałów i poproś o poradę lub profesjonalne czyszczenie.

Czyszczenie kolekcjonerskich monet – jak to zrobić?

Przy czyszczeniu monet kolekcjonerskich nie warto się spieszyć – pośpiech może wyrządzić więcej szkody niż pożytku. Każdą monetę czyścimy osobno, aby uniknąć zarysowań oraz reakcji między różnymi metalami. Trzeba też pamiętać, że istnieje różnica w czyszczeniu złotych i srebrnych monet – oba surowce inaczej reagują na czynniki zewnętrzne, dlatego mogą wymagać zastosowania innych metod.

Jak czyścić srebrne monety kolekcjonerskie? 

Srebro jest mniej odporne na substancje chemiczne i utlenianie niż złoto, a srebrne monety kolekcjonerskie z domieszką miedzi mogą pokrywać się patyną zwłaszcza w warunkach wilgotnych. Do delikatnego czyszczenia możemy użyć letniej wody destylowanej lub łagodnego roztworu mydła. Unikamy chemicznych środków, które mogłyby nieodwracalnie uszkodzić powierzchnię. 

Inne dostępne metody:

• roztwór kwasku cytrynowego z wodą – jeśli jednak moneta zawiera dużą domieszkę miedzi, kwasek może ją zmatowić, a nawet doprowadzić do powstania czerwonych plam,
• woda amoniakalna – roztwór o stężeniu 7-10% może usunąć większe zabrudzenia, jest to jednak substancja żrąca, która usuwa pożądaną patynę i może uszkodzić skórę, oczy i drogi oddechowe,
• folia aluminiowa i roztwór elektrolitu – monetę zawijamy w folię aluminiową, a następnie wkładamy do miski z sodą oczyszczoną i wodą lub solą i wodą; zostawiamy na kilka minut, po czym wyjmujemy i ostrożnie odwijamy,
• płyn do czyszczenia srebra (np. Leuchtturm) – usuwa ślady utleniania, a jego zastosowanie jest proste: polega na zanurzeniu monety na kilka minut w płynie (zgodnie z instrukcją).

Jak czyścić złote monety kolekcjonerskie?

Złoto wyróżnia się wysoką odpornością na utlenianie, dlatego wymaga czyszczenia znacznie rzadziej niż srebro. Na złotych monetach kolekcjonerskich mogą jednak pojawiać się zabrudzenia, takie jak kurz czy tłuszcz, które najbezpieczniej usuwać w letniej wodzie destylowanej lub wodzie z mydłem. Ze względu na wysoką wartość monet zdecydowanie unikamy agresywnych środków chemicznych. Trzeba pamiętać, że czyste złoto jest stosunkowo miękkie, dlatego szorowanie, polerowanie czy osuszanie szorstkim materiałem może skutkować nieodwracalnymi uszkodzeniami. Z mocniejszymi zabrudzeniami może sobie poradzić aceton laboratoryjny lub woda amoniakalna. Podobne techniki są polecane do czyszczenia monet platynowych.

WAŻNE: Jak suszyć monety?

Istotnym elementem czyszczenia monet jest ich suszenie. Jeśli zostawimy monetę do samodzielnego wyschnięcia, mogą pojawić się na niej plamy z odparowującej wody. Po oczyszczeniu monetę należy więc zawinąć w miękką, bawełnianą tkaninę i delikatnie (bez pocierania!) docisnąć ją do powierzchni numizmatu.

Czy warto czyścić monety kolekcjonerskie?

Zanim przystąpisz do czyszczenia, zastanów się, czy w ogóle warto to robić. Nieprawidłowe lub nieostrożne czyszczenie może nieodwracalnie zniszczyć monetę, a tym samym zmniejszyć jej wartość. Wytrawni kolekcjonerzy wcale nie szukają idealnych, błyszczących monet, a nalot (patyna) jest często traktowany jako zaleta! Generalna zasada jest taka, że monety powinno się czyścić tylko wtedy, gdy jest to konieczne, np. w celu zabezpieczenia przed dalszą korozją. W takich sytuacjach lepiej nie eksperymentować na cennych numizmatach, lecz najpierw potrenować na mniej wartościowych monetach lub po prostu powierzyć czyszczenie kolekcjonerskich monet specjaliście. Pamiętaj, że lepiej posiadać monetę brudną niż uszkodzoną.

Czym jest patyna?

Patyna, nazywana również śniedzią lub grynszpanem szlachetnym, to charakterystyczny zielonkawy nalot pojawiający się na monetach srebrnych i złotych z dodatkiem innych stopów. Powstaje w efekcie korozji atmosferycznej miedzi i jej stopów w wilgotnym powietrzu. Choć taki nalot może być kuszący do usunięcia, nie warto tego robić! Dlaczego? Patyna dużo mówi o autentyczności monety, jej wieku, składzie i sposobie przechowywania, a wielu kolekcjonerów wręcz poszukuje monet z patyną. Taki nalot dodatkowo chroni monetę przed dalszą korozją, a jego zaletą jest to, że powstaje przez wiele lat.

Popularną monetą bulionową, która naturalnie pokrywa się patyną, jest złoty Krugerrand będący stopem złota i miedzi. Patynę można też wytworzyć sztucznie, zanurzając monetę w roztworze siarczanu amonu, jednak można rozpoznać taki zabieg po braku krystalicznej struktury nalotu. Egzemplarze pokryte patyną bywają droższe niż te bez nalotu, gdyż mają unikalny charakter.

Jak przechowywać monety kolekcjonerskie?

Odpowiednie przechowywanie ma znaczący wpływ na kondycję monet, dlatego jest to istotny element pielęgnacji. Bardzo często można zapobiec zarysowaniom, przebarwieniom czy utlenianiu, stosując odpowiednie techniki przechowywania monet. 

Gdzie przechowywać monety?

Monety kolekcjonerskie najlepiej trzymać w miejscu ciemnym, suchym i chłodnym, położonym z dala od źródeł ciepła, światła i wilgoci. Aby chronić numizmaty, kolekcji nie należy też zbyt często przeglądać. Jeśli Twoja kolekcja jest cenna, rozważ montaż sejfu.

W czym przechowywać monety?

Najpopularniejsze akcesoria to:

• Albumy i klasery – wybierz klaser o solidnej konstrukcji, z koszulkami z bezkwasowego, przezroczystego tworzywa sztucznego. Jeśli zamierzasz powiększać swoją kolekcję, zdecyduj się na album umożliwiający dodawanie kolejnych stron. Postaw na markę cenioną przez kolekcjonerów, jak Hartberger, Leuchtturm czy Marcia.

• Kapsle i pudełka – kapsle Quadrum to przezroczyste opakowania przeznaczone na pojedyncze monety. Są zaprojektowane w taki sposób, że można w nich zamknąć numizmat, chroniąc go w 100% przed czynnikami zewnętrznymi. Dodatkowym zabezpieczeniem może być eleganckie pudełko na monetę w kapslu.

• Holdery – tańsza alternatywa dla kapsla, najczęściej w formie kartonika z foliowym okienkiem. Nie chroni jednak w pełni przed wilgocią i utlenianiem, dlatego na bardziej wartościowe monety lepiej wybrać kapsel.

Na co uważać?

Nie wszystkie materiały nadają się do przechowywania monet. Rekomendujemy unikanie folii PVC, która z czasem może zmieniać kolor numizmatu – lepsza będzie folia bezkwasowa lub kapsel akrylowy. Do przechowywania kolekcji nie warto wykorzystywać też popularnych woreczków strunowych, które często są wykonane z PVC, a przy tym nie zapewniają 100% szczelności, przez co nie chronią w pełni przed wilgocią i powietrzem. Pamiętaj też, by nie dotykać monet gołymi palcami – jeśli już musisz ich dotknąć, rób to w bawełnianych rękawiczkach. Skóra wydziela oleje, kwasy i pot, a odciski palców są bardzo trudne do usunięcia.

Źródła:

https://www.katalogmonet.pl/Poradnik/Czyszczenie-monet-poradnik-czym-i-jak-czy%C5%9Bci%C4%87-monety

https://www.ihpt.pl/muzealnictwo/jak-przechowywac-monety-najlepsze-sposoby-i-porady-dla-kolekcjonerow/

https://www.numizmatyka24.pl/czyszczenie.php

https://goldbroker.pl/poradnik-inwestora/co-to-jest-patyna/