Zasada 4C diamentów - część 1 - barwa

Ocena jakości i wartości diamentu, opiera się na tzw. zasadzie 4C, czyli międzynarodowo stosowanej klasyfikacji jubilerskiej, opracowanej przez Gemological Institute of America (GIA) w 1953 roku i po dziś dzień służącej do oceniania diamentów. Zgodnie z powyższą zasadą, oszacowanie wartości konkretnego kamienia stanowi wypadkową jego 4 kluczowych cech. Cechami jakościowymi diamentów oszlifowanych, które podlegają ocenie 4C są:

• barwa diamentu i jego fluorescencja – colour,
• czystość diamentu – clarity,
• proporcje, symetria i wykończenie szlifu – cut,
• masa kamienia – carat.

Skrót 4C pochodzi od pierwszych liter angielskich nazw poszczególnych cech. Co ważne, każda wymieniona powyżej cecha brylantu jest równie istotna i ma taki sam wpływ na końcową ocenę. W tym artykule skupimy się na kwestiach związanych z pierwszym "C", czyli z barwą i fluorescencją diamentów. 

Barwa diamentów i skala barw

Warto w tym miejscu podkreślić, że znakomita większość wydobywanych współcześnie diamentów posiada silniejsze bądź słabsze zabarwienie. Kamienie czyste, pozbawione barwy są bardzo nieliczne, co przekłada się na ich wyższą cenę. 

Rodzaje diamentów – barwy

Barwa należy do najbardziej specyficznych i równocześnie do najważniejszych cech jakościowych. Jest cechą percepcji wzrokowej związanej z brakiem (bezbarwność) lub obecnością odcienia barwy. W dużym uproszczeniu można powiedzieć, że ocena barwy polega na weryfikacji i klasyfikacji jej intensywności. 

Jeśli chodzi o diament, barwy najbardziej typowe to odcienie od bezbarwnego (najczystsza biel) do żółtego (stonowana biel) o różnym stopniu nasycenia, a także jasne odcienie brązu lub szarości (lekko brązowe i lekko szare). 

Oprócz barw typowych wyróżnia się grupę barw fantazyjnych (ang. fancy colours). Diamenty należące do tej grupy wyróżniają się dużym nasyceniem barwy i znaczną jaskrawością. Do barw fantazyjnych zalicza się więc diamenty brązowe, czerwone, fioletowe, niebieskie, różowe, zielone, intensywnie żółte i inne, o zabarwieniach mieszanych (np. amarantowe, szampańskie itp.). Warto podkreślić, że kolorowy diament jest jednak rzadko spotykany w przyrodzie – dominują te o barwach mieszczących się w skali typowej i to takie kamienie są dostępne jako brylanty inwestycyjne.

Jak wyglądają diamenty – skala barw

Barwę diamentów zaczęto określać i klasyfikować już na początku XX stulecia. Najprostszą metodologię oceny stworzyło GIA (Gemological Institute of America), w której barwę brylantu ocenia się według liter alfabetu od D do Z, gdzie D oznacza najwyższy stopień bezbarwności (colorless), a litery od S-Z oznaczają barwy żółte (wg. GIA light).

W praktyce klasa diamentów i ich barwa oceniana jest pod specjalnym oświetleniem – porównuje się kamień badany do kamieni porównawczych (Master Stones). Kamień porównawczy to diament lub cyrkonia, która ma już stwierdzoną barwę. W praktyce wygląda to tak:

Barwa diamentów – skala i ocena fluorescencji (luminescencji)

W obecnych czasach, standardem jest potwierdzenie, czy występuje zjawisko luminescencji, tzn. zjawisko świecenia danego kamienia pod promieniami UV oraz określenie jej intensywności. 

Stopień fluorescencji jest określany według poniższej skali:

• brak,
• słaba,
• średni,
• silna,
• bardzo silna.

Według badań GIA tylko w przypadku 0,2% diamentów z ekstremalnie silną fluorescencją zjawisko to miało negatywny wpływ na ich wygląd, które wydawały się być „oleiste” lub „zamglone”. Diamenty niefluoryzujące o barwie D-E-F są znacznie rzadziej spotykane niż fluoryzujące o tej samej barwie, co zwiększa wartość kamieni należących do pierwszej grupy. 

Brylanty inwestycyjne – jaką barwę brylantu wybierać przy zakupie?

Na powyższe pytanie nie ma jednoznacznej odpowiedzi. Dla niewytrenowanego oka nie-specjalisty, diamenty tej samej wielkości i czystości o różnej barwie (barwa D oraz barwa H) nie będą się od siebie znacząco różnić, zwłaszcza jeśli kamień będzie oprawiony – np. w pierścionku. Dodatkowym czynnikiem jest również fakt, że w normalnych warunkach oświetleniowych różnice pomiędzy barwą D oraz H są jeszcze mniej zauważalne, szczególnie w sytuacji, gdy kamienie nie są porównywane bezpośrednio. Należy jednak zawsze pamiętać, że jeśli chodzi o diamenty, barwa ma tym większe znaczenie, im większy jest kamień. 

Trzy kamienie porównawcze o wielkości 0,50 ct – od lewej kolejno barwy: E, F, J

Porównywany zestaw kamieni i dodatkowo kamień "M"

W kontekście zestawienia powyżej, warto zauważyć, że jeśli chodzi o diamenty, barwa typowo zabarwionych kamieni będzie inaczej odbierana w zależności od tego, w jakiej oprawie zostaną one umieszczone. Dla przykładu kamień M czy nawet jeszcze bardziej intensywna barwa może doskonale się prezentować oprawiona w żółte złoto, natomiast po oprawieniu w platynę bądź białe złoto, żółtawe wybarwienie takiego kamienia może zostać jeszcze bardziej uwypuklone.