Zasada 4C diamentów - część 2 - czystość

Wszystkie diamenty występujące w przyrodzie zawierają różnego rodzaju defekty (inkluzje, zanieczyszczenia), które są ich cechą charakterystyczną. Czystość określa się na podstawie defektów wewnętrznych i zewnętrznych oraz strukturalnych. Pomaga w tym klasyfikacja czystości diamentów, zgodna z zasadą 4C.

Zasada 4C ((opracowana przez Gemological Institute of America (GIA) w 1953 roku)), bierze pod uwagę masę (karat), barwę, czystość oraz szlif. W tym artykule przybliżamy klasyfikację czystości i wyjaśniamy, jak rozpoznaje się zanieczyszczony diament.

Diament a brylant – jaka jest między nimi różnica? 

Zacznijmy od tego, że w języku potocznym zamiennie stosuje się słowa brylant i diament. Jest to błąd. Jaka jest między nimi różnica? Teoretycznie w obu przypadkach mamy do czynienia z tym samym kamieniem szlachetnym. W największym uproszczeniu brylant to oszlifowany diament. Jednak nie każdy obrobiony kamień będzie brylantem. W języku fachowym termin ten zarezerwowany jest wyłącznie dla diamentów o okrągłej formie z pełnym szlifem brylantowym. Oznacza to, że nie każdy oszlifowany diament będzie brylantem. 

To właśnie brylanty są wykorzystywane w biżuterii, to one są ozdobą pierścionków zaręczynowych. Podczas obróbki nadaje się im pożądany kształt i wysoki połysk. Czy są droższe? Tak. Diamenty powstają w naturalny sposób, mają różną wielkość oraz zanieczyszczenia. Zanieczyszczenia te wpływają na wygląd kamienia i jego cenę – to dlatego tak ważna jest skala czystości przy ocenie diamentów. Brylanty są wyceniane na podstawie wartości i rozmiaru oraz oszlifowania, które podnosi cenę. Specjalista dokonujący wyceny bierze pod uwagę klasyfikację 4C, ocenia również szlif brylantu.

Dodajmy, że charakterystyczną cechą brylantu jest brylancja, często określana jako życie lub ogień diamentu. Pod tym pojęciem skrywa się zjawisko odbicia promieni świetlnych, uzyskiwane dzięki prawidłowemu wyszlifowaniu kamienia. Wówczas podstawa diamentu jest niczym zwierciadło – wnikające światło załamuje się we wnętrzu, odbijając się w dolnej części, dając wielobarwne migotliwe refleksy. Co ważne, diamenty, czyli surowe kamienie, ocenia się również pod kątem możliwości ich brylancji, czyli obróbki.

Refleksy zobrazowane na brylancie osadzonym w pierścionku

Jak rozpoznać zanieczyszczony diament?

Ocena czystości diamentu pozwala wstępnie zaklasyfikować go pod kątem wartości jubilerskiej i inwestycyjnej. Pod uwagę bierze się znamiona wewnętrzne, takie jak inkluzje, defekty, błędy. Na ich podstawie przypisuje się określoną klasę czystości, która zależy m.in. od cech charakterystycznych znamion wewnętrznych badanego kamienia.

Przy analizie zanieczyszczeń diamentu ocenia się:

• liczbę i wielkość znamion: bezpośredni wpływ na przezroczystość kamienia i efekty optyczne;
• rozpoznawalność znamion: łatwo lub trudno rozpoznawalne, rozpoznawalne nieuzbrojonym okiem lub przy 10-krotnym powiększeniu;
• położenie: pod taflą lub w pobliżu rondysty, w obszarze korony lub pawilonu kamienia;
• jasność/barwa: bezbarwne lub barwne, jasne lub ciemne;
• forma skupień: punktowe, grupowe, rozproszone lub zwarte;
• charakter znamion: znamiona bezpieczne np. w postaci wrostków mineralnych lub niebezpieczne w postaci pęknięć, śladów łupliwości lub rys przełamowych, które mogą się rozprzestrzeniać w diamencie pod wpływem czynników termicznych lub mechanicznych.

Jeśli nie miałeś jeszcze okazji zagłębić się w pierwszą odsłonę serii artykułów o zasadzie 4C, zachęcamy do zapoznania się z treścią dotyczącą barwy diamentów.

Klasy czystości diamentów

Czystość określa się według umownie przyjętej skali, której stopnie wyrażają tzw. klasy czystości. Oceny diamentu może dokonać tylko doświadczony ekspert, który dysponuje odpowiednimi narzędziami oraz wiedzą, jak to robić. Tak na przykład, w laboratoriach takich firm lub instytucji, jak HRD Antwerp, IGI (International Gemological Institute) czy GIA (Gemological Institute of America) oceny czystości i klasyfikacji dokonuje się przy użyciu lupy o 10-krotnym powiększeniu, która spełnia odpowiednie wymogi, przy specjalnym oświetleniu. Mikroskopy stosuje się tylko przy najwyższych czystościach, aby odpowiednio zakwalifikować kamień.

Skale czystości diamentów z przykładami wg IGI. 

Wyróżnia się następujące klasy czystości diamentów:

• Klasa czystości FL (Flawless), czyli czyste bez skazy. Do klasy tej zalicza się diamenty wolne od charakterystycznych znamion wewnętrznych (inkluzji) i zewnętrznych (skaz) w badaniu przy 10-krotnym powiększeniu. Czystość ta występuje w certyfikacji GIA jako możliwie najwyższa;
• Klasa czystości IF (Internally Flawless), czyli wewnętrznie czyste. Do klasy tej zalicza się diamenty wolne od inkluzji. W badaniu przy 10-krotnym powiększeniu mogą wykazywać jedynie skazy zewnętrzne;
• Klasa czystości LC (Loupe-clean), czyli czyste pod lupą. Do klasy tej zalicza się diamenty, które nie wykazują żadnych znamion wewnętrznych (inkluzji). Czystość ta występuje w certyfikacji HRD;
• Klasa czystości VVS (Very very small inclusion(s)). Do klasy tej zalicza się diamenty, które zawierają bardzo, bardzo małe znamiona wewnętrzne, bardzo trudno lub trudno zauważalne przy 10-krotnym powiększeniu. Klasy czystości diamentów VVS dzieli się na podklasy VVS1 i VVS2, co zależy od: wielkości, położenia i liczby znamion, a także masy diamentu;
• Klasa czystości VS (Very small inclusion(s)). Do klasy tej zalicza się diamenty, które zawierają bardzo małe znamiona wewnętrzne średnio trudno lub stosunkowo łatwo zauważalne przy 10-krotnym powiększeniu. Stosuje się tu dodatkowy podział klasy czystości na podklasy VS1 i VS2, który zależy od: wielkości, położenia i liczby znamion;
• Klasa czystości SI (Small inclusion(s)). Do klasy tej zalicza się diamenty o małych znamionach wewnętrznych, bardzo łatwo zauważalnych przy 10-krotnym powiększeniu. Stosuje się tu dodatkowy podział klasy czystości SI na podklasy SI1 i SI2 zależny od: wielkości, położenia i liczby znamion;
• Klasa czystości P1 (I1) (Pique prim) (Included 1). Do klasy tej zalicza się diamenty o znamionach wewnętrznych trudno zauważalnych dla nieuzbrojonego oka, w przypadku ich obserwacji od strony korony diamentu;
• Klasa czystości P2 (I2) (Pique secundum) (Included 2). Do klasy tej zalicza się diamenty, które zawierają duże i/lub liczne znamiona wewnętrzne, dobrze widoczne nieuzbrojonym okiem, obniżające nieznacznie brylancję diamentu;
• Klasa czystości P3 (I3) (Pique tertium) (Included 3). Do klasy tej zalicza się diamenty, które zawierają duże i/lub liczne znamiona wewnętrzne, bardzo dobrze widoczne nieuzbrojonym okiem, obniżające w sposób znaczący brylancję diamentu.

Sprawdź pełną ofertę na diamenty w Mennicy Kapitałowej

Jaką czystość kamienia wybrać?

Odradzamy kamienie o ewidentnych inkluzjach widocznych gołym okiem – P2 i P3. Diamenty zakwalifikowane jako pozostałe klasy czystości trzeba rozpatrywać indywidualnie. Dla niewytrenowanego oka nie będzie różnicy w porównaniu czystości IF do VVS, a niekiedy i VS. W Polsce w większości sklepów jubilerskich, zwłaszcza w sieciówkach, króluje czystość SI2. Jest to czystość graniczna, gdzie nie widać skaz diamentu gołym okiem, ale stają się ewidentnie zauważalne przy powiększeniu lupą 10x. Kamienie o czystości SI mogą się od siebie znacznie różnić - niektóre mogą mieć znaczną ilość inkluzji rozproszonych po całym kamieniu, inne mogą mieć jedną inkluzję dostrzegalną tylko pod odpowiednim kątem. Z kolei mistrz złotnictwa może tak ukryć niedoskonałości brylantu o czystości P1 poprzez odpowiednie zakłucie metalu, że skazy nie będą dostrzegalne. Co to oznacza? Oznacza to, że odpowiednio dobrane kamienie o czystościach od IF do nawet P1 mogą być piękne i stanowić bezpieczną lokatę kapitału.

Gdzie można znaleźć diamenty? Diamenty inwestycyjne są dostępne w ofercie Mennicy Kapitałowej. Zakupu można dokonać w jednym z naszych stacjonarnych oddziałów, w Warszawie, Gdańsku, Poznaniu, Wrocławiu, Krakowie, Katowicach, Białymstoku, Łodzi lub Bydgoszczy, a także online. Zachęcamy do lektury drugiej części serii dotyczącej szlifów diamentów.